Iik’ yéetel lool - El viento y la flor

Reproduce el audio

Iik’ yéetel lool

Iik’e’ u ki’ lóoch’maj lool,
táan u kanantik.
Taal u ka’aj xuuxe’ tu jaan ts’u’uts’ik lool tu táan iik’;
Taal u ka’aj xan kaabe’ tu jan ts’u’uts’ik lool tu táan xuux.
Mix ba’al tu pa’ataj iik’:
tu jáalk’abtaj lool.
Táan u na’akal k’i’ik’ tu pool;
Táan u chokotal u pool;
Tu chak’apal u chi’ichnakil;
Ts’o’ok u jelkuba bix moson.
U táanile’
tu jéench’intik chan kaab;
bejla’e’
tu jéenjench’intik xan chan xuux.
Jets’a’an u k’uuxil iik’;
táan u púustik u k’ab;
táan u che’ej;
jach xib u yu’ubikubaj;
ka tu sutuba utia’al u ka’a lóoch’ik lool;
séeblak sa’at u che’ej,
séeblak xan luk’ u xíibil,
tumen loole’ jilikbaj lu’um,
tumen loole’ tsi’itsi’ik u nook’;
tumen loole’ tatak’cha’ata’an tumen moson.

El viento y la flor

El viento ha recogido la flor en el cuenco de sus manos,
la está cuidando.
Viene la avispa y la besa en presencia del viento;
llega la abeja y la besa en presencia de la avispa.
Ni un instante más espera el viento:
se olvida de la flor.
La sangre se le agolpa en la cabeza;
enloquece;
se desata su furia;
y se transforma en remolino.
Primero
tira al suelo a la pequeña abeja;
en seguida
zarandea una y otra vez a la pequeña avispa.
Cesa el enojo del viento;
se sacude las manos;
ríe;
se siente muy soberbio;
se da vuelta para recoger nuevamente la flor;
la risa se le va,
desaparece su soberbia,
porque la flor yace en el suelo,
porque sus pétalos están rasgados,
porque el remolino la pisoteó.

Autora: Briceida Cuevas Cob

Voz en maya: Adolfo Haas